Στις 15 – 22 Ιανουαρίου του 1950 ο Κυπριακός Ελληνισμός κάτω από τους θόλους των εκκλησιών και μέσα σε ατμόσφαιρα ιερής μυσταγωγίας, κατέθεσε την ψυχή του στις δέλτους του Δημοψηφίσματος, αξιώνοντας Ένωση και μόνον Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα.
Μία αξίωση που την υπέγραψε στη συνέχεια και με το αίμα του κατά την επική τετραετία 1955 – 59, απαντώντας στο κυνικό «ουδέποτε» του υφυπουργού Αποικιών Χόπκινσον μ’ ένα αντρίκειο ελληνικό «Τώρα» .
Ήταν η εποχή που ο Κυπριακός Ελληνισμός γνώριζε τι έχασε, τι έχει, τι του πρέπει και το κυριώτερο γνώριζε πώς να το αποκτήσει, αντλώντας δύναμη και θερμουργό πνοή από τη βαθιά εθνική και θρησκευτική του συνείδηση.
Ήταν η εποχή των οραματισμών και του πυρώματος της καρδιάς, των ιδανικών και του αταλάντευτου προσανατολισμού προς την Ελλάδα.
Στις 8 Δεκεμβρίου του 1949 ο Εθνάρχης Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Β΄ αναγγέλλει επισήμως με εγκύκλιο προς τον λαό τη διενέργεια Δημοψηφίσματος προκειμένου να διατρανωθεί η αμετάκλητη θέληση του Κυπριακού Ελληνισμού για ενσωμάτωσή του στον εθνικό κορμό.
Παράλληλα ο Αρχιεπίσκοπος κοινοποίησε την απόφαση της Εθναρχίας στον Κυβερνήτη Ράϊτ με επιστολή του.
Η αναγγελία του Δημοψηφίσματος προκάλεσε φρενίτιδα ενθουσιασμού.
Σωματεία, Κόμματα, Οργανώσεις και Πνευματικά Ιδρύματα με έκτακτες ανακοινώσεις καλούσαν τα μέλη τους σε εθνικό συναγερμό, ενώ ταυτόχρονα διετράνωναν προς την Εθναρχία την αταλάντευτη απόφασή τους να υποστηρίζουν ολόψυχα το Δημοψήφισμα.
Το ΑΚΕΛ, σε ανακοίνωσή του που δημοσιεύθηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 1949, παρότρυνε τους Έλληνες της Κύπρου « να κάμουν την 15 η του Γενάρη μέρα θριάμβου για την Ένωση και σαρωτικής ήττας για το ξενικό ιμπεριαλιστικό καθεστώς» (Βλ. Άριστου Κάτση, «Πως φθάσαμε στο Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950» Εφημερίδα: Πολίτης, 20 Ιανουαρίου 2002).
Η αναγγελία του Δημοψηφίσματος συνήγειρε τους απανταχού Έλληνες σε μια θαυμαστή ενότητα ψυχών. Χιλιάδες μηνύματα και τηλεγραφήματα συμπαρατάξεως στον εθνικό αγώνα της Κύπρου αποστέλλονται στην Εθναρχία.
Στη Βουλή της ελευθέρας πατρίδος το θέμα κυριαρχεί. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1949 ο βουλευτής Χ. Αλιβιζάτος επικεφαλής πολλών συναδέλφων του καταθέτει πρόταση ψηφίσματος, με τον οποίο η Εθνική Αντιπροσωπεία, «διερμηνεύουσα τα αισθήματα του Ελληνικού λαού διαδηλοί την εμπιστοσύνην της προς το Εθνικόν αγώνα του λαού της Ελληνικής Κύπρου υπέρ της ενώσεως του μετά της Μητρός Πατρίδος και συγχρόνως διακηρύσσει την πίστην της εις την τελικήν αναγνώρισιν και δικαίωσιν των δικαίων του Κυπριακού λαού». (Βλ. Βουλή των Ελλήνων «Το Κυπριακό στη Βουλή των Ελλήνων» Αθήνα, 1994, Τόμος Α’, σελ. 19).
Η αποικιοκρατία όπως ήταν προφανές αντιμετώπισε το Δημοψήφισμα με την αλαζονεία και τον κυνισμό που χαρακτηρίζουν τους όπου γης δυνάστες.
Τα αποτελέσματα του Δημοψηφίσματος ήσαν αναμενόμενα. Ολόκληρος ο ελληνικός πληθυσμός της νήσου – εκτός από μία ασήμαντη μειονότητα δημοσίων υπαλλήλων στους οποίους η κυβέρνηση επέβαλε να απόσχουν – ψήφισε υπέρ της Ενώσεως με την Ελλάδα. 215.108 δικαιούμενοι ψήφου Έλληνες Κύπριοι, διετράνωσαν με εθνική έξαρση αλλά και πολιτική ωριμότητα τον ενωτικό πόθο.
Το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950 το οποίο απετέλεσε κορυφαία εκδήλωση εθνικής αυτογνωσίας και συνειδητή πολιτική πράξη του Κυπριακού Ελληνισμού, είχε σαν αποτέλεσμα την ολοκληρωτική ηθική νίκη των Ελλήνων της Κύπρου κατά της αποικιοκρατίας. Όμως, πέραν του ανυπερβλήτου ηθικού του περιεχομένου, τόσο το Δημοψήφισμα, όσο και ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ που ακολούθησε, δεν οδήγησαν – κακή τη μοίρα – την πολυφίλητη Κύπρο στην εκπλήρωση του εθνικού οράματος.
Φυσικά γι’ αυτό δεν ευθύνονται οι χιλιάδες Έλληνες Κύπριοι πατριώτες που έδωσαν τον υπέρ πάντων αγώνα σε όρη, σπήλαια και οπές της γης, αντί δεν της πολυπόθητης ελευθερίας βίωσαν αρχικά την ψευδεπίγραφη Ανεξαρτησία και στη συνέχεια την εθνική ήττα του 1974.
Αν θέσουμε τους εαυτούς μας σε αυστηρή Εθνική περισυλλογή, χωρίς το παραμορφωτικό φίλτρο των όποιων σκοπιμοτήτων, θα οδηγηθούμε στο πικρό συμπέρασμα πως σε ότι αφορά το εθνικό θέμα της Κύπρου, ο Ελληνισμός σε επίπεδο ηγεσίας στερείται ενιαίας και πάγιας εθνικής στρατηγικής,
Όσο το Έθνος δεν οριοθετεί το στόχο, που στην παρούσα φάση δεν πρέπει να είναι άλλος από τον τερματισμό της κατοχής και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, τόσο θα πελαγοδρομεί σε αδιέξοδους ατραπούς αναζητώντας «βιώσιμες» λύσεις ανάμεσα σε «ομοσπονδίες» «Δέσμες Ιδεών» και εκτρώματα τύπου «Ανάν», εκδοχές που παγιώνουν την κατοχή και τα διχοτομικά τετελεσμένα.
60 χρόνια μετά τον εθνικό ξεσηκωμό του «Αξιούμεν την Ένωσιν με την Ελλάδα» , ο Κυπριακός Ελληνισμός κλήθηκε να υπογράψει – μέσω ενός δημοψηφίσματος και πάλι – τη ληξιαρχική πράξη θανάτου του. Το καταλυτικό όμως «ΟΧΙ», αναξιοποίητο κεφάλαιο μέχρι σήμερα, αφήνει να αχνοφέγγει ζωντανή η ελπίδα μα κι’ ακράδαντη η πίστη, πως σε τούτο τον Ελληνικό Βράχο καταμεσίς στο πέλαγος,
ΤΙΠΟΤΕ ΔΕΝ ΤΕΛΕΙΩΣΕ ΑΚΟΜΗ !
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΑΘΡΟ ΤΟΥ:
Δημήτριου Τζάφα
Μέλος Εταιρείας Μελέτης Ελληνικών Θεμάτων
A.Φ.Σ.Κ ΦΛΟΓΑ ΠΑΤΡΑΣ
Α.Φ.Σ.Κ. Φλόγα Πάτρας 